Kamu alımlarının yüzde 32’si, kamu ihale rejiminin dışında kalınarak Devlet Malzeme Ofisi’nce yapıldı. Kanuna tabi olmadan 108,3 milyar TL’lik alım yapılırken kamu idareleri, 28,4 milyar TL’yi, DMO kataloğundan seçerek yaptı.
AKP iktidarlarında kamu kaynakları ölçüsüzce dağıtıldı. Kamu ihaleleri, kaynakların dağıtılmasının aracı hale getirildi. Devletten en çok ihale alan şirketler listesinin zirvesinde 2002 yılı itibarıyla “AKP’ye yakınlığıyla bilinen” şirketler yer aldı.
Kamu ihalelerinde, “İstenmeyeni eleme aracı” olarak kullanılan Pazarlık yöntemi, ihtiyaca bakılmaksızın hemen her ihalede kullanılır hale geldi. Açık ihale yöntemiyle gerçekleştirilen ihaleler ise idarelerin özel talepleri nedeniyle katılımı sınırlandıran şekilde kurgulandı. Hemen her kamu ihalesi şüphe ile yaklaşılır hale gelirken Kamu İhale Kanunu’nun dışında tutulan Devlet Malzeme Ofisi (DMO) alımları dikkati çekti.
BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre,DMO tarafından hazırlanan, “Sektör Raporu” yasada belirlenen usuller dışında yapılan alımların büyüklüğünü gözler önüne serdi. Kamu adına 2024 yılında toplam 699 milyar 808 milyon 576 bin TL’lik kamu alımı yapıldı. DMO ise 2024 yılında kamu idarelerine 108 milyar 397 milyon 9 bin TL’lik satış gerçekleştirdi. Buna göre, Kamu İhale Kanunu’na tabi olmadan DMO tarafından yapılan alımlar 108,3 milyar TL olarak kayıtlara geçti. DMO’nun kamu alımları toplamı içindeki istisnalar ve doğrudan teminler dahil payı, yüzde 32 oldu.
SUİSTİMALE AÇIK
DMO’nun, “Keyfiliğe varan alımlar” olarak nitelendirilen alımlarının yöntemlere göre dağılımı da paylaşıldı. Suistimale açık olduğu savunulan katalogla satış sisteminin DMO’nun toplam satışları içindeki oranının arttığı öğrenildi. 2022 yılında yüzde 19,8, 2023 yılında yüzde 25 olan DMO’nun kamu idarelerinden aldığı katalog siparişlerinin oranının 2024 yılında yüzde 27’ye çıktığı belirtildi. Katalog siparişlerinin değeri ise 28 milyar 449 milyon 829 bin TL olarak kaydedildi.
***
KATALOG SİSTEMİ NEDİR?
DMO kataloğunda yer alan şirketlerin seçimine yönelik herhangi bir ihale yapılmaması itibarıyla katalog sistemi, “Suistimale açık sistem” olarak değerlendiriliyor. Rekabete dayalı bir sistem olmadığı için karar vericinin istediği şirket katalogda yer alıyor. Kamu kurumları da DMO’nun kataloğundan gereksinimlerini karşılıyor. Katalog firma olmanın avantajını kullanan bazı şirketlerin yöneticileri, doğrudan kamu idarelerinin yöneticileri ile temasa geçebiliyor. Bu da “Gayrimeşru alım satım ilişkisi kurulması” riskini doğuyor.
