Resmi Gazete’de yayınlanan ‘ilan ve reklam yönetmeliği’ ile medya patronları, dava açılan gazeteciyi işten çıkarmaması durumunda bu hakkından feragat etmek zorunda kalacak.
Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Kurulu’nda kabul edilen, resmi ilan ve reklamların gazete, dergi ve internet haber sitelerinde yayımını düzenleyen yönetmelik, özellikle muhalif mecralara karşı önemli kararları içeriyor.
Bunlar arasında en öne çıkanı ise, ‘yayımlama hakkı yaptırımlarına dair istisnalar’ başlığı altındaki Madde 114.
Bu maddeyle bir haber sitesinin ilan yayımlama hakkının durdurulması ya da tamamen sürdürülmesi için mahkeme tarafından ceza verilmesine bile gerek kalmıyor; sahibine ya da kadroda yer alan bir gazeteciye açılacak ‘terör’ davası, ilan hakkının elinden alınmasına yol açabilir.
Yani hedef yine, uzun yıllardır iktidar eliyle açılan davalarla boğuşan muhalif basın.
Bu noktada dikkati çeken bir detay ise, patronların bir tercih yapmak zorunda bırakılması; ya dava açılan gazeteciyi beş gün içinde kadrodan çıkaracak, ya da çalışanına sahip çıkıp ilan hakkından feragat edecek.
Tabii asgari kadroyu ucu ucuna denk getiren mecralarda çalışanı işten çıkardıktan sonra, yerine birinin alınmaması durumunda yine ilan hakkını kaybetmesi söz konusu olabilir:
“Resmi ilan yayımıyla alakalı süreli yayının içeriğinden veya imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişilerin, ortaklarının çoğunluğunun ya da varsa tüzel kişi temsilcisinin fiillerinden dolayı haklarında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar veya 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar nedeniyle ceza davası açılması halinde, bu süreli yayının Kurum Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine Yönetim Kurulu tarafından 195 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinde belirtilen süreyi geçmeyecek şekilde resmî ilan ve reklam yayımlama hakkı kesilir. Bu fıkra uyarınca işlem yapılması, tekrar işlem yapılmasına engel teşkil etmez. Açılan davanın neticesine göre bu Yönetmelik hükümleri uyarınca telafi, mahsup ya da resmî ilan ve reklam yayımlama hakkının sona ermesine karar verilir.
… Fikir işçileri kadrosunda beyan edilen kişilerden herhangi birisi hakkında birinci fıkrada belirtilen suçlar kapsamında ceza davası açılması halinde, Kurumun yazılı bildirimi üzerine, bu kişi ya da kişiler, yazılı bildirimin muhatabı süreli yayına tebliğ tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde asgari kadrodan çıkarılır. Aksi takdirde bu yönetmelik hükümleri uyarınca ilgili süreli yayının yayımlama hakkı durdurulur.”
GAZETECİLERE EN ÇOK YÖNELTİLEN SUÇLAMA: TERÖR VE HAKARET
Öte yandan Expression Interrupted tarafından yürütülen dava takip çalışmalarından elde edilen verilere göre sadece 2022 yılının son üç ayında gazetecilerin sanık olarak yargılandığı toplam 99 dava görüldü. Bunlarda altısı yabancı uyruklu 173 gazeteci hakim karşısına çıktı.
Yargılamalarda öne çıkan suçlamalara bakıldığında, terör ve hakaret suçlamaları ilk sıralarda yer aldı.
