Son yıllarda Türkiye’nin farklı bölgelerindeki inşaat projelerinde çevre katliamlarına neden olduğu, anahtar teslim ihaleler aldığı ve vergi borçlarının silindiği gibi iddialarla sık sık gündeme gelen Cengiz Holding’in sahibi Mehmet Cedngiz, şimdi de Bosna Hersek’te medya patronu oldu.
DW Türkçe’den Serdar Vardar ve Defne Altıok‘un ortaya çıkardığı belgelere göre; 2004 yılında özelleştirilerek Cengiz’e satılan Eti Bakır A.Ş., Bosna Hersek’te 29 bin avro sermaye ile Simurg Media adı altında bir şirket kurdu.
Ülkede yayınlanan medya raporlarına göre reklam gelirlerinin özellikle düşüşte olduğu 2015’te kurulan Simurg Media’ya bağlı iki adet basın yayın organı bulunuyor. Bunlar, günlük online haber sitesi Faktor ve haftalık siyasi dergi STAV.
“POLİTİK HEDEF ODAKLI”
Bosna Hersek Gazeteciler Derneği Genel Sekreteri Borka Rudic, Simurg Media’ya ait yayınların ülke nüfusunun yarısını oluşturan Boşnak halkına yönelik yayın yaptığının altını çizerek “Ülkemiz küçük bir pazar ve Simurg Media, Bosna Hersek Federasyonu’nun sadece bir parçasına odaklanmış durumda. Sürdürülebilir bir medya olmak için kâr elde etme şansları yok” diyor.
Rudic’e göre bu durum, Cengiz Holding’in medya yatırımının ekonomik gelir elde etmekten daha çok “politik hedef odaklı” olduğunun da bir göstergesi.
Cengiz Holding gibi uluslararası firmaların medyaya kar etmek için değil, iş ilişkilerinin bekâsı için girdiğini düşünen Ertuna, ‘eğer yasal bir engel yoksa, kendileri ve kendilerini destekleyenler için bir etki ve nüfuz alanı yaratmak’ amacında olabileceklerini belirtiyor.
AKP-ERDOĞAN PROPAGANDASI YAPILIYOR
2020 yılında yayınlanan “Bosna Hersek’te Medya ve İletişimin Propaganda, Dezenformasyon ve Nefret Söylemi” adlı medya raporuna göre, Cengiz Holding’e bağlı STAV siyasi parti propagandası yapıyor. Rapora göre “SDA’ya (Demokratik Eylem Partisi) yönelik her türlü eleştiri, Boşnaklara ve devlete yönelik saldırılar” olarak gösteriliyor, ayrıca özellikle AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleyen yayınlar yapılıyor. Öyle ki Ocak 2020’de Erdoğan bu dergiye de röportaj vermişti.
Ertuna’ya göre, Türkiye’deki mevcut ilişkiler ağına bakınca Cengiz Holding gibi firmaların “yurtdışındaki yatırımlarını destekleyen hükümetin faydasına ve kendi iş ilişkilerinin bekasına yönelik olarak medya yatırımı yapmaları” şaşırtıcı değil.
Uzun yıllardır Saraybosna’da yaşayan sosyolog Dirim Özkan, 1990 yılında Aliya İzetbegoviç tarafından kurulan SDA partisinin İslamcı bir gelenekten geldiğini ve AKP hükümeti tarafından desteklendiğini hatırlatıyor.
SDA’nın Erdoğan tarafından desteklenmesinin en önemli sebebinin ideolojik olduğunu belirten Özkan, “SDA hatta yeni-Osmanlıcı sayılabilecek bir parti” görüşünde.
Özkan, “Bosnalı Sırpların abisi Sırbistan, Hırvatların abisi Hırvatistan iken Boşnakların, Müslümanların sırtını dayayabileceği kimse yok. Onların koruyucu abisi olarak Türkiye konumlanıyor” diyor. Ancak Özkan’a göre Türkiye, Bosna Hersek ekonomisi açısından aslında çok da büyük bir ticari ortak değil.
Avrupa istatistik kurumu EUROSTAT’ın verilerine göre 2022 yılında Bosna Hersek’in ithalatının yüzde 5,9’i Türkiye’den gelirken ülkenin yaptığı toplam ihracatın ise sadece yüzde 1,7’si Türkiye’ye yapılmış.
