Kira artışları özellikle son 2 yılda büyük bir patlama yaşarken geçtiğimiz ay içerisinde Cumhurbaşkanı Erdoğan bir kiracının kendisine ev sahibinin ciddi zorluk yaşatmasından şikayet edip kirasına istenen zammı ifade ettiğinde ev kendisine ev sahibini şikayet eden kiracı üzerinden “Ama ben o ev sahibine, herhalde o da şimdi dinliyordur beni, ‘Sende vicdan var mı?’ diye sormak durumundayım.” ifadeleri ile tüm ev sahiplerine seslenmişti.
Ancak gelinen noktada görünen reel ekonomik şartlar ve hayat gerçekleri Erdoğan’ın sitem ve kızgınlığının ev sahipleri tarafından hiç de dikkate alınmadığı gerçeğini gözler önüne serdi.
İstanbul Planlama Ajansı (İPA) “Bir Hak Olarak Barınma: Sağlıklı, Dayanıklı ve Güvenli Konuta Erişim Herkes İçin Mümkün Mü?” başlıklı bir rapor yayımladı.
Raporda Türkiye ve İstanbul’daki barınma krizinin nedenlerini ve enflasyonunun etkilerini incelenirken ortaya çıkan sonuçlardan biri en çok zam gelen bölgeler yoksul ve emekçilerin yaşadıkları yerler.
Kasım 2023 verilerine göre İstanbul’da son bir yıl içerisinde konut satış fiyatları yüzde 84,14 oranında, kira fiyatları yüzde 75,56 artış gösterdi. Metrekare fiyatları değerlendirildiğinde ise satılık fiyatının yüzde 82,54, kiralık fiyatının ise yüzde 84,33 arttığı görülüyor.
Raporda, “2000’li yıllarda İstanbul genelinde konut sunumunda yaşanan artışa rağmen, orta ve düşük gelir grubu için konut satın alımı imkansızlaştı. Kent genelinde sunulan kiralık konutlar da düşük ve orta gelir grubu için ödenebilir olma niteliğini kaybetti” değerlendirmesine yer verildi.
Pandeminin etkisiyle birlikte kira fiyatlarının 2020-2022 arasında tüm ülkelerde artış gösterdiğine dikkat çekilen raporda, dünya genelinde kiraların 1,6, İstanbul’da 5,2 kat arttığı aktarıldı.
- Üsküdar: Yüzde 961
- Kağıthane: Yüzde 954
- Beykoz: Yüzde 889
- Başakşehir: Yüzde 879
- Küçükçekmece: Yüzde 861
- Eyüpsultan: Yüzde 804
RAPORDAN ÖNE ÇIKAN BAŞLIKLAR
“Asgari ücrette yaşanan artış ve kira fiyatlarında yaşanan artış karşılaştırıldığında asgari ücret zamlarının kiralardan çok daha az arttığı görülüyor.
Hane halkı bütçesine aşırı yük getirmeyen bir fiyat veya kira düzeyinde ve belirli standartlarda konut, ödenebilir konut olarak nitelendiriliyor. Hane halklarının, aylık gelirlerinin yüzde 30’undan az bir kısmını konut harcamalarına tahsis etmeleri, oturdukları konutların hane halkı için ödenebilir olduğuna işaret etmektedir.
TÜİK’e göre ortalama hane halkı gelirinin 2023 yılında yaklaşık 13 bin lira olduğu düşünüldüğünde, konut kredilerinden yalnızca ayda 100 bin lira üzeri geliri olanların, yani toplumun en çok gelir elde eden yüzde 5’inin yararlanabildiği görülüyor.
Toplumun yüzde 95’inin konut kredisinden faydalanamadığı bu dönem kredili konut satışlarının da ülke genelinde tarihin dip noktasına düşmesi, evin bir barınma değil finansal yatırım aracına dönüşmesine yol açıyor.
İPA tarafından 3 Ağustos – 1 Eylül 2023 tarihleri arasında 317 İstanbul sakiniyle yapılan araştırmaya göre katılımcıların yüzde 84,7’si binalarında kentsel dönüşümün gerekli olduğunu düşünüyor. Kentsel dönüşümün gerekli olduğunu düşünen katılımcıların yüzde 93,4’ü 30 yıl ve üzeri binalarda yaşıyor.”
KAYNAK: SOL.ORG.TR
