Türkiye’nin Sudan’da “Tarım arazisi kiralayarak,tarım yapma” macerası geçtiğimiz günlerde bu amaçla kurulan şirketin Cumhurbaşkanlığı kararı ile kapatılması ile sessiz sedasız sona ermişti.
Ancak Sudan’da arazi kiralayarak tarım yapma fiyaskosu burada kalmadı,asıl skandallar bu işi yapması için kurulan şirketin kapatılması kararının ardından ortaya çıkmaya başladı.
tarimdunyası.net’ten Ali Ekber Yıldırım’ın haberine göre; Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerine göre, Sudan’da hiçbir zaman arazi kiralanmadı. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1 tek kuruş parası da Sudan’a aktarılmadı. Sudan taahhüdünü yerine getirmedi ve şirketin tasfiyesini Türkiye istedi.
Türkiye’nin 2013 yılından bu yana Sudan’da tarımsal üretim yapmak için sürdürdüğü çalışmalar sonuçsuz kaldı. Geçen 10 yılda Sudan’da bir karış toprağın bile kiralanamadığı ortaya çıktı. İki ülkenin ortaklığı ile kurulan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi ise, 1 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile tasfiye edildi.
Sudan, Nijer ve Venezuela’da Türkiye’nin tarımsal üretim ile ilgili çalışmalarını yazdıktan sonra özellikle Sudan ile ilgili yeni bilgi ve değerlendirmeler geldi. Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinden edindiğimiz bilgilere göre, Sudan’da 10 yıllık çalışma sürecinde Türkiye hiçbir zaman tarım arazisi kiralamamış. Ayrıca, Sudan tarafı taahhütlerini yerine getirmediği için kurulan şirket de kadük kaldı.
ARAZİ KİRALANMADI,SUDAN’A 1 KURUŞ PARA ÖDENMEDİ
Bakanlık yetkililerine göre, Sudan’da hiçbir zaman arazi kiralanmadı. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1 tek kuruş parası da Sudan’a aktarılmadı. Türkiye’nin tarımda kendine yeterli olduğunu bu nedenle Sudan’a domates, biber üretmek için gitmediğini belirten yetkililerin verdiği bilgiler özetle şöyle: “Büyük ülke olmanın gereği başka ülkelerle ilişkilerinizin ekonomik, siyasi, kültürel olarak üst seviyede olması gerekir. Biz kendimize yeter durumdayız. Kendine yeterlilikte önemli olan kendi karnınızı doyurmak değil, gıdaya dayalı bir sanayimiz var bunu da garantiye almak zorundayız. Sudan’a gitmemizin asıl amacı bu. Kurgu çok doğru. Sudan’a, Afrika’ya, Venezuela’ya, Asya’ya açılmalıyız. Buralara gitmek, buğday, domates üretme ihtiyacından değil. Türkiye’nin çok dinamik bir tohum sektörü var. Tohumda kendine yeter hatta net ihracatçı konumunda. Bizim tohumumuzu satacak pazar bulmamız lazım. Türkiye’nin çok ciddi bir traktör, tarım makinaları ve ekipman altyapısı var. Bunları satacak pazar bulmalıyız. Sudan’a gittiğimizde hedef belliydi, 12 bin 500 hektar alana pilot çiftlik kurulacak geri kalan alanlarda özel sektör yatırım yapacaktı. Özel sektörün oraya gitmesi demek, Türkiye’nin traktörü, tarım alet ve ekipmanları, tohumu gidecek. Afrika’da Türk tohumunun yayıldığını ve bu pazarın Türklerin eline geçtiğini düşünün. Bu nedenle önemli bir proje.”
KİRALAMA NEDEN YAPILAMADI?
Bakanlık yetkilileri Sudan’da tarım arazisi kiralanamamasının sebebini ise “Sudan’da tarımsal üretim için çalışmalar, heyetlerin karşılıklı gelip gitmesi tam 10 yıl sürdü. Hala heyetler gelip gidiyor. Edindiğimiz bilgilere göre Sudan yetkilileri Türkiye’ye pilot çiftlik kurulması için bir iki kez yer göstermiş ancak bu yerlerin tarımsal üretime uygun olmadığı için kabul edilmemiş ve kiralanmamış. Daha sonra darbe olunca yeni yönetim eskiden yapılan anlaşmaları bir anlamda askıya almış.
Geçen 10 yılda Türkiye’de 7 tarım bakanı görev yaptı ve Sudan’da bir üretim yapılamadı. Sudan’da ise iç karışıklık ve darbeler nedeniyle her seferinde muhataplar, heyetteki kişiler değişti. Bu nedenle yol alınamadı.” sözleri ile açıklıyorlar.
ESKİ TARIM BAKANI’NIN AÇIKLAMALARI,BAKANLIK YETKİLİLERİNİN AÇIKLAMALARINI YALANLIYOR
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ise Tarım ve Orman Bakanlığı yetkililerinin “Tek bir karış arazi kiralanmadı” sözlerini yalanlar şekilde göreve atandıktan kısa süre sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile Sudan’a gitmiş ve Anadolu Ajansı’nın 12 Eylül 2018 tarihli Sudan kaynaklı haberine göre şu ifadeleri kullanmıştı: “Türkiye ile Sudan arasındaki tarım ve hayvancılığa dayalı iş birliğinin hayata geçirilmesinde önemli mesafeler kat ettik. En sonunda arazimize kavuşmuş olduk, şimdi içindeyiz. Bu araziyi Kasım ayından itibaren tamamen Sudan hükümetinden teslim almış olacağız. Türk hükümeti olarak örnek çiftlik ve örnek üretim yapılması konusunda her türlü adımı atmış olacağız. Yaklaşık 2 ay önce bakan olduğumda, Başkanımızın bana ilk emri ‘Sudan’da kardeşlerimiz var, Sudan’a git, onlarla iş yap.’ olmuştu. Yani sizler için buradayız.”
BAKANLIK YETKİLİLERİ: “SUDAN TAAHHÜTLERİNİ YERİNE GETİRMEDİ”
Sudan’da tarımsal üretim planlamasında yapılan anlaşmaya dikkat çeken yetkililer: “Şöyle bir anlaşma yapılmış. Bir şirket kuralım, şirketin mali sorumluluklarını yani masraflarını, girdileri Türkiye Cumhuriyeti nakden ödesin. Sudan ise buraya ayni olarak toprak koysun. Türkiye o toprakta ekimi, dikimi, bakımını yapacak ve elde edilen ürünün yüzde 80’ni Türkiye, yüzde 20’sini Sudan alacak. Şirket 2018’de kurulmuş. İlk etapta şirketin kurulması için Türkiye, 13 milyon küsur lira bir para koymuş. Şirket Türkiye Cumhuriyeti’nde kuruldu. Bu para da Ziraat Bankası nezdinde açılan hesaba yatırılmış. Sudan’a da denilmiş ki ‘şirket kuruldu bir yönetim kurulu üyesi atayın ve siz de araziyi bize verin veya gösterin bu işe başlayalım’. Gelinen noktada önce pandemi, arkasından Sudan’daki karışıklık, darbe olunca bunlar yapılamıyor. Bu yıl Ocak ayında tam konuşmaya başlanırken bir darbe daha oldu. Gelinen noktada şirket yoruldu. Türkiye’de insanlar siyaset yapıyor. Bu şirket üzerinden iktidar yıpratılmaya çalışılıyor. Sudan’da da benzer bir durum var. Orada da değişen iktidar var ve önceki dönemde imzalanan anlaşmalara antipati ile bakıyor. Bu nedenle şirket tasfiye edildi.” değerlendirmesini yapıyor.
ŞİRKET KURULMUŞ,ARAZİ KİRALANMAMIŞ,FAALİYET YAPILMAMIŞ AMA ŞİRKET FAİZDEN PARA KAZANMIŞ!
Bakanlık yetkililerine iddiasına göre, 2021 yılından beri Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi’nde kimse ücret almıyor. Ücret alındığı söylenen dönemde ise yönetim kurulu üyelerine asgari ücret düzeyinde ödeme yapıldığı ifade ediliyor.
Merkezi Ankara’da olan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Şirketi, 2018 yılında 10 milyon dolar sermaye ile kuruldu. Ortaklık yapısına göre yüzde 80 hisseye sahip olan Türkiye, 8 milyon dolar sermaye ödemeyi taahhüt ederken, Sudan, 2 milyon dolarlık sermaye taahhüdünü toprak kiralama ile karşılayacaktı. Ancak, kiralama olmadığı içi Sudan taahhüdünü yerine getirmedi. Türkiye ise şirketin kurulabilmesi için 13 milyon lira sermaye koydu. Bu para Ziraat Bankası’ndaki şirket hesabına yatırıldı. Geçen süre zarfında faiz geliri ile 13 milyon lira 22 milyon liraya ulaştı. Bu para şirket hesabında duruyor. Şirket tasfiye edildiği için muhtemelen Tarım İşletmeleri genel Müdürlüğü’ne aktarılacak.
